Bugünlerde teknolojinin ilerlemesiyle ilgimizi çekecek bizi tedirgin edecek düzeyde tıp camiasını ilgilendiren haberler gelmekte. Kafa naklini mümkün kılmayı amaçlayan bir grup bilim insanı dünyanın düzenini ve ayarlarıyla oynayacağa benziyor. Bugün bu yazımızda kafa naklinin planlaması ve simülasyonu üzerinde inceleme yapacağız. Yazının devamında tanıtıcı videoyu izleyebilirsiniz.

Kafa nakli yapılabilir mi?

Korkak biriyseniz okumayı bırakın, ancak dünyanın ilk ‘baş nakli sistemi’ tanıtıldı ve sekiz yıl içinde operasyonlara başlaması umut ediliyor.

Nörobilim ve biyomedikal mühendislik startup’ı BrainBridge, bilim kurgu konseptini sekiz dakikalık bir video ile – korkunç ses efektleriyle birlikte – tanıttı.

Tamamen robotik sistem, donör ve alıcı bedenlerin başlarını aynı anda çıkararak, korkunç bir seri üretim bant aracılığıyla birini diğerine naklediyor.

Görünürde insan yok (hastalardan başka) çünkü robot kolları ve büyük bir lazer dizisi, yapay zeka (AI) kullanarak son derece karmaşık ve şu anda tamamen teorik olan operasyonu yürütüyor.

BrainBridge, sistemin terminal kanser, Alzheimer ve Parkinson gibi nörodejeneratif hastalıklar ve felç gibi tedavi edilemeyen hastalıklardan muzdarip hastalara yeni umut sunacağını söylüyor.

Ancak aşılması gereken büyük engellerden biri, tıbbın şimdiye kadar sinir ve omurilik hasarını yeterince onarma konusundaki yetersizliğidir. Bu olmadan, herhangi bir baş nakli alıcısı boyundan aşağı felçli olacaktır. Omurilik entegrasyonu yine ortopedi uzmanları tarafından yapılması planlanmaktadır.

Kafa nakli projesi hangi aşamada?

Şu anda, şirket bu engellerin üstesinden gelmek için uzmanları işe alma sürecinde ve konsepti tanıtarak biyomedikal bilimi ilerletmek ve dünyayı daha iyi hale getirmek isteyen yetenekleri çekmeyi umuyor.

BrainBridge, “Kısa vadede, projenin omurilik rekonstrüksiyonunda bir atılım ve bütün vücut nakli ile sonuçlanmasını bekliyoruz,” dedi. “Ancak uzun vadede, proje sağlık hizmetlerini bildiğimiz şekliyle dönüştürecek alanlara genişleyecek.”

Konsept, Dubai merkezli proje lideri ve biyoteknolog, bilim iletişimcisi Hashem Al-Ghaili’nin ürünü.

Her adımının dikkatlice düşünüldüğünü ve çeşitli bilim dallarındaki uzmanlar tarafından yapılan ve yayınlanan kapsamlı bilimsel araştırmalara dayandığını belirtti.

Kafa nakli olur mu?

Robot cerrah çalışıyor. Operasyon tamamen robotlar tarafından gerçekleştiriliyor.

“Teknolojimizin amacı, tıbbi bilimde mümkün olanın sınırlarını zorlamak ve yaşamı tehdit eden durumlarla mücadele edenler için yenilikçi çözümler sunmaktır.

“Teknolojimiz, birkaç yıl önce hayal bile edilemeyen hayat kurtarıcı tedavilere kapı açmayı vaat ediyor.”

Nakil için donör, işlevsel bir vücut ve iyi durumda hayati organlara sahip beyin ölümü gerçekleşmiş bir hasta olacak. Ancak süreç burada bitmiyor, donörden yüz nakli de yapılması planlanıyor. Yüz nakilleri halihazırda yapılmakta ve büyük başarılar elde edilmekte, ancak aylarca planlama ve birden fazla cerrahi ekip gerektiren son derece karmaşık operasyonlardır.

BrainBridge’in planlarına göre, operasyon yine baş nakli gibi AI yapay zeka destekli robot cerrah tarafından gerçekleştirilecek.

Şirketten yapılan açıklamada, “Süreç, beyin hücresi bozulmasını önlemek ve uyumu sağlamak için gelişmiş yüksek hızlı robotik sistemler kullanıyor. Tüm prosedür, omurilik, sinirler ve kan damarlarının hassas şekilde yeniden bağlanmasını kolaylaştırmak için moleküler düzeyde görüntüleme ve AI algoritmaları ile yönlendiriliyor.”

Süreç hala konsept aşamasında olduğundan operasyonun ne kadarının çalışacağı hakkında çok az somut bilgi var, ancak tanıtım videosu, vücutları nasıl soğutacağı ve omurgayı ‘yapıştırmak’ için polietilen glikol (PEG) kullanacağına dair detaylar içeriyordu. PEG zaten omurilik yaralanmalarını tedavi etmek için kullanılıyor.

Operasyon sonrası, nakil bölgelerinin iyileşmesi için dört hafta boyunca indüklenmiş koma altında kalınmasının ardından, önemli fiziksel rehabilitasyon ve psikolojik destek sağlanacak.

Kafa nakli ile baş değiştirme mümkün mü?

Ancak insanların bir gün bedenlerini değiştirebileceği ne kadar gerçekçi? Bu fikir, yüzyıllardır hayal gücünü ele geçirmiştir, özellikle Mary Shelley’nin, hayvanlardan da dahil olmak üzere çeşitli vücut parçalarından yaratılan Frankenstein’ın canavarı hikayesi sayesinde. Kafa nakli yapılmadan önce kafası alınacak olan kişiye boğazından trakeostomi açılması planlanıyor. Alınan başın kan dolaşımını sağlıklı bir şekilde sağlayabilmek için planlamalar yapılmakta. Tüm bu süreçte baş ve boyun arasındaki iletişimin kan dolaşımının kesilecek olmasından dolayı bedenlerin 5 dereceye kadar soğutulması planlanıyor.

Köpeklerde yapılan ilk baş nakli başarılı oldu mu?

İlk kaydedilen baş nakli 1908’de bir köpek üzerinde denendi, ancak başarılı olamadı.

Dr. Vladimir Demikhov, 1950’lerde diğer köpeklere canlı baş nakli yaparak çalışmalarına devam etti ve bu da etkili bir şekilde iki başlı köpekler yarattı. Bu teknik olarak bir baş nakli olarak kabul edilmedi ve konuların hiçbiri uzun süre yaşamadı, şaşırtıcı değil.

1970’lerde bilim insanı Dr. Robert White, bir rhesus maymununda baş nakli veya ‘sefalik değişim’ gerçekleştirdi. Hayvanın sekiz gün yaşadığı ve görebildiği, duyabildiği, koklayabildiği ve Doktor White’ın bir meslektaşını ısırabildiği bildirildi, ancak takım omuriliği yeniden bağlayamadığı için yeni vücudunu hareket ettiremedi. Yaklaşık 30 tane böyle nakil gerçekleştirdi.

Daha yakın zamanda, tartışmalı nöroşirürji uzmanı Sergio Canavero, bir insan baş naklini başarıyla gerçekleştirdiğini söyledi. Ancak hem donör hem de alıcı ölüydü, bu da başarının nasıl ölçülebileceği konusunda soru işaretleri yarattı.

Şimdi ilk canlı baş naklinin ‘çok yakında’ olduğunu umuyor ve bu operasyonu terminal bir hastalığa sahip bir adam üzerinde yapmayı planlıyordu, ancak adam aşık olduktan sonra fikrini değiştirdi.

Bioetikçi Dr. Paul Root Wolpe, Daily Star’a göre, önerilen operasyonun ‘tıbbi bakım ile cinayet arasında ince bir çizgide yürüdüğünü’ söyledi.

Uçan arabalar da bir gün için hayaldi, hayal projelerin gerçek olma ihitmali var mı?

Şu anda, çoğu için baş nakilleri çok uzak bir ihtimal olarak kalıyor ve belki de hiçbir zaman uygulanabilir olmayacak.

Ancak oraya ulaşmaya çalışırken yapılan ilerlemeler – etik bir şekilde yapılırsa – özellikle omurilik hasarı alanında tıbbi bakımda büyük atılımlara dönüşebilir.

Başların bir gün fabrikada araba parçaları gibi değiştirilebileceği anlamına mı geliyor? Ancak BrainBody, kırılgan bir vücut olmadan beyinlerin birkaç yüz yıl yaşayabileceğini savunuyor.

Bu, yüzyıllar boyunca yaşamanın sonunda bir bedeni başka bir bedene değiştirmek kadar basit olacağı anlamına mı geliyor?

Kafa nakli nasıl sorunlar oluşturur?

Kafa nakli yapılan insanlar eğer ömürlerini bu sayede uzatabileceklerse bu toplumsal etik ve toplumsal yaşam için tehlikeli suç unsurlarına dönüşebilir. Teknolojinin bir çok alanda gerçekleşmesi ile cerrahi girimlerin çeşitliliği de artıyor. Baş nakli yapılamaz demek de bazen zorlaşıyor. Yapılırsa ne gibi sıkıntılar çıkartır gelin yorumlarda tartışalım.