Ayak bileği burkulması bir çok yaş gurubunda gözlenen günlük yaşantımızda çok sık karşılaşılan ortopedik şikayetlerden biridir. Ayak bileği burkulması sonucu gelişen ağrı ve şişkinlik genellikle soğuk uygulama ve ağrı kesiciler ile geçirilse de bazen ileri evre ayak bileği burkulmalarında ayak bileğini bir arada tutan bağ dokuda yırtılma meydana gelebilmektedir. Bu yazımızda ayak bileği burkulmalarında ne yapmalı? Ayak bileği burkulmasına ne iyi gelir? Tekrarlayan ayak bileği burkulmaları neden olur? Sorularımıza cevap bulacağız.

Ayak bileği burkulması neden olur?

Ayak bileği burkulması altta yatan bağ doku hastalığı yok ise genellikle ayağın 3 destek noktasının yere temasında dengesiz basması sonucu yükün orantısız dağılması nedeniyle ayak bileğinin dışa veya içe doğru dönmesidir. Ayak tabanındaki 3 destek noktası bizi ayakta dengeli durmamız için ağırlık merkezimizi dengeler. Ani yapılan hareketlerde kas hareket planlamasının sekteye uğraması sonucu ayak bileği burkulması görülebilir. Örneğin, yerde duran bir taşa takılma sonucunda dengeye gelmeye çalışan vücudun bir sonraki adımda kas koordinasyonunun sağlanamaması sonucu ayak bileğine binen yük nedeniyle ayak bileğinde dışa dönük burkulmalar görülebilir. Ayak bileğini bir arada tutan “deltoid” gibi bağların işlevinde yetersizlik veya gelişmiş kopmalar sonucu ayak bileğinin in-stabil hale gelmesi ile tekrarlayan burkulmalar görülebilir.

Ayak bileği burkulması sonrası ne olur?

Ayak bileğinde şişkinlik ile eşlik eden ağrı ve ekimoz gözlenebilir. Ayak bileği burkulmaları genellikle bağ doku yaralanması olmakla birlikte ciddi ve ileri derece travma alan ayak bileğinde kırık ve çıkık izlenebilir. Bu nedenle ayak bileğinizde düşme çarpma sonucu fazla ağrı hissediyorsanız, ortopedi doktorunuza başvurmanızı öneririz. Kırık ve çıkık gibi durumlarda atel ile sabitleme yapmak gerekebilir.

Ayak bileği burkulması sonrası ne yapmalı?

Ayak bileği burkulması akut gelişen bir olay olup, şişkinliği engellemek için soğuk uygulama önerilir. Ayak bileğinin kalp seviyesinin yukarısında tutulması yani elevasyon verilmesi şişmeyi azaltacaktır. Bunun için ayak bileğinizin altına 2 adet yastık koyarak ayağınızı yukarı kaldırabilir ve uzanır pozisyonda ayak bileğinize yükseklik sağlamış olursunuz. Çok ağrılı ve şiş ayak bileğiniz var ise kırık şüphesi ve bağ kopmaları açısından üzerine yük vermeden ortopedi doktorunuza muayene olmanızı öneririz.

Ayak bileğinde tekrarlayan burkulma hissi nedir?

Ayak bileğiniz her an dönecekmiş gibi hissediyorsanız ayak bileğinizi bir arada tutan dış bağların hasar görmüş olma ihtimali yüksektir. Öncesinde ayak bileğinizi burkmuş ve dış yan bağlarınızı yırttıysanız bu tip güvensiz ayak bileği hareketleri ile karşılaşılabilir. Ayak bileğini bir arada tutan çoklu bağlar oldukça sağlam olsa da çocukluk çağından meydana gelmiş olabilen bağ kopmaları ileri ki yaşlarda ayak bileğinde ikincil hasarlar ile karşımıza çıkabilmektedir. Ayak bileğinin stabil olmaması nedeniyle günlük yaşamsal aktivitelerde kısıtlamaya gidilmesi hayat kalitesini düşürmektedir.

Travmaya bağlı görülebilen ayak bileği bağlarından sindezmoz bağ yaralanmasında da ayak bileği hareket dengesi bozulmaktadır. Bahsettiğimiz tüm bağların hasar alıp almadığını ortopedi uzmanı doktor muayenesi ve görüntüleme tetkikleri MRI ile sağlanabilir. Röntgende yalnızca kemik doku değerlendirilirken MRI görüntülemede ise bağ ve kas doku da değerlendirilir.

Tekrarlayan ayak bileği burkulması nasıl tedavi edilir?

Ayak bileği burkulması yaşayan çoğu hasta günlük tedavi yöntemleri ile normal yaşamına kısa sürede dönebilir. Ancak bazı hastalarda ayak bileğinde tekrarlayan burkulmalar gözlenir. Bu burkulmalar ileri evre bağ yırtıkları ile izlenir. Bağlardaki gevşeme sonucu ayak bileğinin dengesinin bozulması ile engebeli yollarda yürüyen kişilerde güvensizlik hissi sanki ayak bileği burkulacakmış gibi bir his oluşur. Ayak bileğinin dengesini kaybetmesi neticesinde ayak bileği hareketleri bozulur. Kıkırdak eklem yüzeylerinde artroz denilen zamanla aşınma izlenir. Eklem kireçlenmesi hız kazanır. İlerleyen süreçte eklemde ağrı ve hareket kısıtlılığı oluşabilir.

Ayak bileğinin tekrarlayan burkulmalarında bileklik ve kas güçlendirmesine yönelik egzersiz fizik tedavi önerilir. MRI çekimi sonrası bağlarda kopma izlenmiş ise ve bu ayak bileğinin dengesini bozan bir yaralanma ise ameliyat ile cerrahi müdahale gerekebilir. Genellikle kapalı yöntemle yapılabilen artroskopik ayak bileği ameliyatları ile tamir sağlanır. İleri evre yırtıklarda açık ameliyat gerekebilmektedir.

Ayak bileği bağ yırtılması ameliyatı nasıl olur?

Bağ yırtılmaları ameliyatları anchor yardımı ile yapılan kopmuş bağ dokuların birbirine dikildiği ameliyat işlemidir. Bazen bağ doku oldukça hasar almış ve dikilebilecek durumda değildir. Bu tip durumlarda hareketi açısından önemsiz değerlendirilen vücuttaki yedek kas tendonları alınarak bağ görevi görmesi adına katlanır ve yaratılışta var olan bağ taklit edilir. Tendon grefti kopmuş bağ doku yerine sabitlenir ve benzer etkiyi yapması açısından gerilerek tutturulur. Büyük platin veya implantlar kullanılmasa da bazen küçük vidalar kullanılabilmektedir. Hasta açısında bağ dokunun kaynaması için 3 hafta gibi istirahat ve atel ile takip önerilebilir.
Ameliyat sonrası 2. Hafta dolunca dikişler alınır. Dikişler alınana dek pansuman yapılması önerilir. Atele alınan ayağa yük verilmemesi böylece tamiri yapılmış bağ dokunun iyileşmesine imkan sağlanır. Ayak bileğinin uzun süre 1 ay ve üzeri hareketsiz kalması sonucu eklemde donma meydana gelebilir. Bu konuda dikkatli olmakta fayda var.

Ameliyat sonrası atrofiye giden kas gruplarını güçlendirmek için fizik tedavi önerilir. Ortalama 6 ay gibi bir sürede ameliyata bağlı şikayetler tamamıyla ortadan kalkar. Hafif şişkinlik olabilir. Tamamen eskisi gibi hissedilen dönem 6. Aydan sonra başlar. Bu süre yapılan cerrahiye göre ve yaralanmanın seviyesine göre değişebilir.