Kırık kemik kaynamasına yardımcı olan besinler nelerdir? Kırık kemiğin hızlı iyileşmesini sağlayan yiyecekler neler? Kırığın kaynamasına kötü gelen yiyecekler neler? Kırık kaynamasına iyi gelen yiyecekleri ve yaşam değişikliklerini sizler için inceledik.

Kırığın tanımını yapmak gerekirse kemiğin bütünlüğünün bozulması diyebiliriz. Düşme, darbe, kaza gibi dışarıdan gelen travmalar sonucu kemik kırıkları oluşabiliyor. Kırık yaşayan herkesin ilk aklına gelen soru Kırığı ne zaman kaynayacak? Ama ne yazık ki kırığın kaynaması ile ilgili soruların net bir cevabı yok. Vücutta oluşan kırıklar yüksek enerjili travmalar sonucu oluşan ciddi yaralanmalardır. O yüzden iyileşme süreci hem uzun hem de zahmetlidir. Sürecin uzunluğu ve iyileşmenin komplike olması sebebiyle süreç birçok değişkenden etkilenebilir. İyileşmeyi etkileyen faktörlerin bir kısmı kırılan kemiğin yeri, kemiğin tipi ve anatomisine bağlıdır. Bir kısmı da bizim de iyileşmeye katkı sunabileceğimiz genel faktörlerdir.

Hangi kırıklar zor, Hangi kırıklar kolay iyileşir?

Üst ekstremite kırıkları kollarımız ve bacağımızın üst kısmındaki kemikler alt kısmındaki kemiklere göre daha hızlı iyileşir. Kırılan kemiğin dokusu süngerimsi yapıdaysa sert ve sıkı kemiklere oranla daha hızlı iyileşir. Çok parçalı kırıklar tek parçalı kırıklara oranla daha geç iyileşir. Yatay kırıklar dikey kırıklara oranla daha geç iyileşir. Damar komşuluğu iyi olup iyi beslenen kemiklerin kaynaması beslenmesi az olan kemiklere oranla daha hızlıdır. Kırığın meydana geldiği bölgede çoklu doku travmaları varsa yine bu kırıklar daha geç iyileşir. Bazen ise kırıkların kaynamasına genel bazı faktörler etki eder mesela aynı bölgede meydana gelen benzer kırıklar bir hastada hızlı kaynarken başka bir hastada geç kaynayabilir. Hatta kaynamayabilir etken nedir? Diye sorarsanız genetik faktörler, hastanın yaşı, hastanın beslenme durumu, vücuttaki mineral dengesi, uyku ve kronik hastalıkları sayabiliriz. Bunlardan bazısı yine üzerinde değişiklik yapamayacağımız etkenlerdir. Yaşımızı ve genlerimizi değiştiremeyeceğimiz ortada fakat diğer faktörleri iyileştirerek kemiğin kaynama hızını etkileyebiliriz. Mesela kemiğin kaynama sürecine beslenme doğrudan etki eder. Bu süreçte kemiklere iyi gelecek besinler yönünden zengin beslenmek ve dengeli beslenmek kırığın kaynama süresini kısaltır.

Birazdan hangi besinlerin kaynama süresine etki edeceğini konuşacağız. Ama öncelikle beslenme dışındaki faktörlere de değinmek istiyorum. Kişinin çabasına bağlı olan faktörlerden birisi D vitamini alımı. Kemiklerin güçlenmesi için D vitamini şart. Kemiklerdeki temel mineral kalsiyum ve C vitamini sayesinde de yumuşak doku ve cildin tamiri kolaylaşıyor. Fakat kalsiyum ve C vitamininin emilebilmesi İçin vücut D vitaminine ihtiyaç duyuyor. D vitamini almış olduğunuz kalsiyumun emilip kemikleri tamir etmesini kolaylaştırıyor. Yani kırık kemiğin iyileşmesinde D vitamini çok önemli. D vitamininin hepimizin bildiği gibi en önemli kaynağı güneş. Her gün en az 15 dakika güneş ışığı almalısınız ancak güneş olmayan aylarda yumurta, balık, peynir, patates gibi gıdalarla D vitamini ihtiyacınızı desteklemek mümkün. Eğer bunlara rağmen D vitamini eksikliği varsa kırığın kaynamasını hızlandırmak için takviye alabilirsiniz.

Kırığın olduğu bölgeye egzersiz uygulamak ve yük bindirmek de kemiğin kaynama hızını arttırır. Fakat bunun öncesinde kırığın sabitlenmiş olması gerekir. Kırığınızın kaynama sürecine girdiğini ve yük verip veremeyeceğinizi ortopedi uzman doktorunuza danışınız. Yeterince uyumak ve gün içerisinde stresten uzak durmak da kırığın kaynamasını olumlu yönde etkiler. Şunu unutmayın ki vücudun kendini yenileme faaliyetleri gece uykusunda olur. Özellikle büyüme hormonunun salgılanmasıyla vücudun yenilenme saatleri gece 23.00 ile Sabaha karşı 04:00  kadar sürer. Alınmış olan 5 saatlik uyku kırığın kaynamasını olumlu etkiler.

Son zamanlarda kırığın olduğu bölgeye elektrik akımı uygulanmak ve trombositten zengin plazma uygulamak (PRP) kırığın kaynamasını olumlu yönde etkilediği için önerilebiliyor. Fakat bu uygulamalar üzerinde yapılan çalışmaların sonuçlarına baktığımız zaman henüz tatmin edici yeterliliğe sahip değil.

Peki ne yerseniz kırığınız daha çabuk Kaynar?

Kırığın kaynamasını hızlandırmak için vücudumuz birçok mineral ve vitamine ihtiyaç duyar. Günlük protein alımının 10 – 20 gram kadar artırıldığı durumlarda bile kırığın kaynamasını hızlandığına dair çalışmalar mevcut. Tabii ki genel sağlık durumunuz da göz önünde bulundurarak birazdan sayacağım kırıklara iyi geldiği bilinen besinleri inceleyeceğiz.

1-  Paça çorbası: Paça çorbasının içinde bol miktarda kollajen ve kalsiyum vardır. Kemik dokunun önemli bir kısmı kolledenden oluşur. Kırık iyileşmesi için kemik kolajene ihtiyaç duyar. Bu sebeple kollajen deposu paça çorbası kırıkların iyileşmesinde oldukça etkilidir. Sarımsak ise kırığa bağlı oluşabilecek enfeksiyonların önüne geçer ve bağışıklık sistemini güçlendirir.

2-  Süt ve süt ürünleri: Kemik dokunun en önemli minerali kalsiyumu içerir. Kırığınızın kaynayabilmesi için kemik kalsiyuma ihtiyaç duyar. Kırık oluştuğu andan itibaren kaynama başladığı için bu süreçte kalsiyumdan zengin gıdalarla beslenmeniz faydanıza olacaktır. Demek ki kalsiyumu bol miktarda almanız gerekiyor ki kırığınız kaynasın. Bilinen en önemli kalsiyum kaynağı süt ve süt ürünleri; yani kefir, süt, yoğurt, peynir gibi gıdalar. Yoğurt gibi fermente süt ürünleri ise kemiğin kaynamasında oldukça etkili olan aminoasitleri de içerir. Kefir ve peynir gibi gıdalar ise K1 ve K2 vitaminlerinden oldukça zengindir ki bu da kemiğin kaynamasında oldukça önemli.

3- Sardalya ve somon balıkları : Kırıkta balık yenmez gibi oldukça yaygın bir inanış vardır. Halbuki Bunun aksine sardalya ve somon balıklarında yüksek oranda D vitamini vardır. Bunun yanında bu iki Balıkta kırık kaynamasında oldukça etkili olan Omega 3 yağ asitleri vardır. Ve yine özellikle bu iki balık D vitamini ve aminoasitler açısından da zengindir

4- Yumurta: Yumurta doğal bir D vitamini kaynağıdır. Aynı zamanda kemiklerin yeniden yapılandırılması için gereken protein açısından da çok zengindir. Bu da demek oluyor ki yumurta yemek kemiğin kaynama hızını artırır. Her sabah bir adet haşlanmış yumurta tüketmek bizim için yeterli gelecektir. Yağda pişirilmiş yumurta yüksek kolesterol içerdiği için haşlanmış olarak tüketmek daha doğrudur.

5- Portakal: Portakal zaten hali hazırda vücut için oldukça besleyici bir gıda, aynı zamanda içeriğindeki yüksek kalsiyum ve C vitamini de kırık kaynamasını oldukça hızlandırır. Yaz aylarında ise elma alternatif olarak tüketilebilir. Elma yüksek oranda A – B6 – C – E ve K vitamini içerir bağışıklık sistemini korur. Ve tabii ki yediklerimizi bunlarla sınırlandırmamalıyız. Her birinin kendine göre farklı bir özelliği bulunan meyve ve sebzeler de bu süreçte tüketilmeli. Sebze ve meyvelerle C vitaminini kolayca elde edebilirsiniz. C vitamini bağışıklık sistemini korur ve vücudun daha sağlıklı olmasını sağlar. Hiç kuşkusuz kırığın daha hızlı iyileşebilmesi için bağışıklık sisteminin güçlü olması şart.

Peki kırığın kaynaması olumsuz yönde etkileyen faktörler neler?

Çoğu insan bazı davranış biçimlerinin ve alışkanlıkların kırığın kaynamasını olumsuz yönde etkilediğini bilmez. Bu durum böyle olunca kırık iyileşmesinde bazen istenmeyen sonuçlar oluşabilir. Kırığın kaynamasını olumsuz yönde etkileyen faktörlerden birincisi: Kafein. Kalsiyum emilimini azaltan maddelerden biri kafein, bu yüzden kırık iyileşmesinde kalsiyum ihtiyacı çok artacağından bu süreçte Kafein tüketimini ara vermek gerekir. Peki nelerin içinde kafein var; kahve, siyah çay, bitter çikolata. Kırığınız kaynayana kadar bu gıdalardan olabildiğince uzak durmak gerekir.

İkinci faktör tuz. Günde 6 gramdan fazla tüketilen tuz kemik kaynamasını olumsuz yönde etkiler. Aşırı tüketilen tuz yine vücuttaki kalsiyum oranını azaltır ve kırığı yine olumsuz yönde etkileyebilir. Bu yüzden özellikle kırık yaşadığınızda tuz tüketimini azaltmak lazım.

Üçüncü önemli faktör sigara. Damarlarda dolaşan oksijen miktarını azaltan sigara kırığın kaynamasını da olumsuz yönde etki yapan alışkanlıklardan biri. Kırık kaynama sürecinde sigara tüketimine mutlaka ara vermek lazım. Kırığın kaynamasına negatif etkisinin yanı sıra enfeksiyon oluşma ihtimalini de artırdığı için sigara bizim için çok tehlikeli.

Dördüncü faktör; alkol. Sağlıklı kemiklerde bile tahribata yol açan alkol kemik yoğunluğunu azaltan alışkanlıklardan biri. Bu durum göz önünde bulundurulduğunda kırık vakalarında alkol tüketilmesinden kaçınılması şart. Aynı şekilde sigara gibi alkol de enfeksiyon riskini artıran bir faktördür.

Beşinci faktör sağlıksız ve şekerli beslenme. Dengesiz beslenme hastalıkların tamamında olduğu gibi kırığın kaynamasının da önünde bir engel oluşturuyor. Sağlıksız besinler tüketilirse kırık iyileşme süresi uzayacaktır. Vitamin mineral ve proteinden zengin beslenilmediği takdirde kırık iyileşme süresi uzayacaktır. Kemik kaybı oluşturan ve yara iyileşmesini geciktiren en dikkat etmemiz gereken gıdalar şekerli gıdalardır. Özellikle kırık kaynama sürecinde endüstriyel gıdaların tüketilmesine ara vermek gerekiyor.

Sonuç olarak kemiğin kaynamasını etkileyen faktörler oldukça önemli. Kemiğin yeniden oluşması ve yeniden yapılanması aylar süren bir süreç ve bu süreci hızlandırmak ya da yavaşlatmak sizin elinizde, kırık iyileşme sürecinizi hızlandırabilmek adına evde uygulayabileceğiniz beslenme önerilerinden bahsettik. Hepinize sağlıklı günler.