Kırıklardan bahsettiğimizde, kemiğin nerede kırıldığını, ne tür bir düzende, açık mı kapalı mı, yer değiştirmiş mi yoksa açılı mı olduğunu açıklamak için belirli terimler kullanırız. Kırıklar yer değiştirmemiş (kemikte bir çatlak), spiral, parçalı veya parçalanmış (çoklu parça) olabilir. Bir kemiği kırmak için ne kadar fazla enerji gerekiyorsa, kemiğe ve yumuşak dokulara ve dolayısıyla kemiğe kan akışına da o kadar fazla zarar verilir.
Kırıklar farklı şekillerde tedavi edilir ve bazıları alçı, destek veya atel ile tedavi edilebilirken, diğerleri kırığı plakalar, vidalar, çiviler veya pimlerle onarmak için ameliyat gerektirir.
Kırık geçiren herkes farklı şekilde iyileşir. Kırığın tipi ve bakımının yanı sıra kırık iyileşmesini etkileyen faktörler, kırığı sürdüren kişiye bağlıdır. Bunlar yaş, beslenme, genel sağlık durumu ve sigara içip içmediğinizi içerir.

Kırıklar Nasıl Tedavi Edilir?

Kırık tedavisinin amacı, kırığın doğru pozisyonda iyileşmesini sağlayacak şekilde kemiğin ve anatominin normal hizalamasını sağlamaktır. Bu bazen kırığın manipüle edilmesini veya “ayarlanmasını” gerektirir. Bu genellikle bir tür sedasyon ve/veya anestezi gerektirir acil serviste veya bazen ameliyathanede yapılabilir.
Kırıkların tedavisinde cerrahi olmayan yöntemler şunlardır:
Alçılama kırık tedavisinin denenmiş ve gerçek bir yöntemidir ve alçı veya fiberglastan yapılabilir. Alçının amacı kırık pozisyonunu korumak ve kırığın doğru pozisyonda iyileşmesini sağlamak için kemiği hareketsiz hale getirmektir. Alçıyla tedavi edilen yaygın kırıklar arasında el, bilek, önkol, alt bacak, ayak bileği ve ayak bulunur.
Fonksiyonel splint ve ortezler: Bu splintler genellikle belirli nispeten stabil veya iyileşen kırıklar için alçı gibi işlev gören kalıplanmış plastikten yapılır. Bunlar hijyen açısından çıkarılabilir.
Harici bir çerçeve ile bir kırığın üstünden ve altından kemiğe açılan dişli pimlerden oluşan Eksternal Fiksasyon. “Ex-fix” sıklıkla açık kırıkların veya yumuşak doku hasarı olan kırıkların kesin kırık onarımına kadar geçici stabilizasyonu için kullanılır.

Kırıkların Cerrahi Tedavisi

Açık Redüksiyon İç Fiksasyonu (ORIF), kırığı plakalar ve vidalarla doğrudan onarmak için kırık kemiğin cerrahi olarak açığa çıkarılmasını içerir. Bu sıklıkla önkol ve üst kol (humerus) kırıklarının yanı sıra tibia ve ayak bileği kırıklarında da kullanılır. Kırık kemik aslında tekrar birbirine vidalanır ve bu da doğrudan kemikten kemiğe iyileşmeye izin verir.
İntramedüller Çivileme (veya Rodlama): Kemiğin ilik boşluğuna bir çivi yerleştirilir ve genellikle kırığın üstüne ve altına vidalarla sabitlenir. Bu, kırık bölgesinin genellikle cerrahi olarak açılmadığı kırığın “dolaylı” bir tedavisidir. Çivi, kırığın hizalanmasına ve iyileşmesine izin veren bir iç atel görevi görür. Kırık hattını destekler iyileşme sürecine ve kaynama sürecine destek olur. Bu tedavi genellikle femur ve tibiadaki uzun kemik kırıklarında kullanılır.

Bir Kırığın İyileşmesi Ne Kadar Sürer?

Kırıkların çoğu 6-8 haftada iyileşir, ancak bu, yukarıda tartışılan faktörlerin çoğuna bağlı olarak kemikten kemiğe ve kişiden kişiye büyük ölçüde değişir. Sigara kullanımı, yaş, hormon düzeyleri ve ek hastalıklar iyileşme sürecini etkileyebilir. El ve el bileği kırıkları sıklıkla 4-6 haftada iyileşirken tibia kırığı 20 hafta veya daha uzun sürebilir.
Kırıklarda iyileşme süresi üç aşamaya ayrılır:
1. İnflamatuar Aşama: Yaralanma anında başlar ve 1-2 hafta sürer. Kırık çevresindeki kanama, kemik uçlarında kırık hematomu veya pıhtı şeklinde organize olur. Dokulardaki hasar, inflamatuar bir yanıtla temizlenen hücre ölümüyle sonuçlanır. Kan pıhtısı, kemiğin “örmeye” başladığı yerde bir protein ağı halinde düzenlenir.
2. Onarım Aşaması: Gerçek doku onarımının gerçekleştiği ve kırık bölgesinde yeni canlı kemik, kıkırdak ve fibröz doku hücrelerinin oluştuğu sonraki 2-3 hafta sürer. Bu, “kırık kallus” adı verilen lastiksi bir dokunun oluşmasına yol açar. Kalsiyum nasırda birikir ve yaralanmadan 2-3 hafta sonra röntgende görülebilir.
3. Yeniden şekillenme: Kırık kallusun yerini güçlü organize kemik aldığında meydana gelir. Kırık artık ağrılı olmayıncaya ve röntgende iyileşmiş gibi göründükten sonra yeniden şekillenme aylarca devam eder.

Kırık iyileşmesine nasıl yardımcı olabilir veya hızlandırabilirsiniz?

1. Faaliyet açısından doktorunuzun talimatlarına uyun.
Örneğin, bazı kırıklar, kırık iyileşmesini hızlandırmak için erken aktivite ve ağırlık taşımayı gerektirebilir. Diğerlerinin hareketsiz hale getirilmesi ve ağırlık vermekten kaçınması gerekir. Akut dönemde soğuk uygulama ve şişmesinin önlenmesi için yüksek tutma (elevasyon) önerilir.

2. Beslenme: Dengeli bir beslenmeyi sürdürün. Protein, C, D ve K vitaminlerinin tümü kırık iyileşmesi için gereklidir. Kalsiyum, Magnezyum, Fosfor ve Çinko, kemik oluşumu ve iyileşme sürecini hızlandırmak için gerekli olan elementlerdir.

3. Sigara içmek: Sigara içiyorsanız BIRAKIN. Bu muhtemelen kırık iyileşmesine yardımcı olmak için yapabileceğiniz en büyük şeydir. Sigara içmek iyileşme için gerekli olan ince kılcal kan akışını engeller.

4. İbuprofen veya naproksen gibi yüksek dozda Nonsteroidal Antiinflamatuar ilaçlardan kaçının. Bu ilaçlar kırık iyileşmesinin erken evresini engelleyebilir.